Realizacja działań na rzecz współpracy i wymiany doświadczeń, budowanie świadomości wokół zagadnień równości oraz wzajemne wsparcie badaczek i pracowniczek Uczelni Fahrenheita to hasła, które mają przyświecać nowemu stowarzyszeniu o nazwie Klub Kobiet Uczelni Fahrenheita (Klub Kobiet FarU). Zostało ono założone w czerwcu br., a już we wrześniu odbyło się drugie posiedzenie Zarządu stowarzyszenia.
Spotkanie założycielskie odbyło się 21 czerwca br. w Welcome Centre Uniwersytetu Gdańskiego. Rozpoczęła je dyrektorka Związku Uczelni w Gdańsku im. Daniela Fahrenheita, prof. dr hab. Adriana Zaleska-Medynska, całość moderowała zaś jej zastępczyni, mgr Katarzyna Zygmunt. W wydarzeniu wzięło udział ok. 70 pań zainteresowanych przystąpieniem do Klubu Kobiet FarU.
Na początku spotkania o zabranie głosu poproszono prof. dr hab. Ewę Łojkowską, biotechnolożkę z Międzyuczelnianego Wydziału Biotechnologii UG i GUMed, która skupiła się na sytuacji kobiet na Uniwersytecie Gdańskim. W swoim wystąpieniu prof. Łojkowska omówiła dane z raportu przygotowanego pod koniec roku 2020 przez Komisję ds. Społecznej Odpowiedzialności UG, zatytułowanego Kobiety w nauce. Zarządzanie różnorodnością i równouprawnienie płci w społecznej odpowiedzialności Uniwersytetu Gdańskiego. Następnie prelegentka przedstawiła działania zrealizowane w ramach przyjętego w grudniu 2021 roku Planu wdrażania polityki równości płci w Uniwersytecie Gdańskim. Działania równościowe na lata 2022–2023 oraz w ramach prowadzonego w latach 2022–2025 w UG projektu MINDtheGEPs (Modifying Institutions by Developing Gender Equality Plans) finansowanego z programu Horyzont 2020. Profesorka Ewa Łojkowska opowiedziała również o uruchomieniu strony internetowej Kobiety w nauce. Strona im. Elżbiety Koopman-Heweliusz, o systematycznym uzupełnianiu Gedanopedii biogramami ważnych dla rozwoju gdańskiej nauki kobiet, a także o ustanowieniu przez Uniwersytet Gdański Nagrody Specjalnej „Włączam płeć do badań” oraz o przygotowaniu na poszczególnych wydziałach naszej uczelni pokoi rodzinnych ułatwiających życie młodym rodzicom pracującym na uniwersytecie.
Kolejne wystąpienie, zatytułowane: „Feminatywy – moda czy potrzeba?”, wygłosiła prof. dr hab. Małgorzata Książek-Czermińska z Wydziału Filologicznego UG. Prelekcja dotyczyła sytuacji kobiet w lingwistyce płci. Warto przytoczyć jej fragment: – Jeśli chodzi o językowy wymiar feminatywów ich używania, to jest to fakt. Fakt istnienia tego zjawiska w języku od czasu, kiedy język zaczął funkcjonować w wymiarze społecznym. Problemy zaczynają się wtedy, kiedy cieniujemy, jak dana nazwa żeńska ma powstać. Natomiast językoznawcy odnotowują istnienie feminatywów niemal od początków funkcjonowania słowników. Powstał także osobny Słownik nazw żeńskich polszczyzny pod redakcją Katarzyny Hołojdy.
Kolejną mówczynią była prof. dr hab. Beata Możejko z Wydziału Historycznego UG, która opowiedziała o sytuacji kobiet w ujęciu historycznym. Profesorka rozpoczęła swoją prezentację od przypomnienia, że kobiety zostały dopuszczone do kształcenia akademickiego dopiero w XIX wieku i to jedynie w części Europy. Następnie wspomniała herstorie kobiet związanych z rozwojem nauki w Gdańsku, w tym wspomnianej już Elżbiety Koopman-Heweliusz. W dalszej części prezentacji historyczka powoływała się m.in. na dane pokazujące, iż procesy związane z osiągnięciem równego udziału kobiet i mężczyzn w nauce – zwłaszcza na jej wyższych szczeblach – wciąż się kształtują. Swoje wystąpienie prof. Beata Możejko zakończyła pytaniem: – Nagroda Naukowa Miasta Gdańska im. Jana Heweliusza jest przyznawana od 1988 roku. Wśród laureatów i laureatek jest pięćdziesięciu jeden mężczyzn i sześć kobiet. Czy to, że jest tylko tyle albo – aż tyle kobiet wśród laureatów i laureatek świadczy o naszym wkładzie w naukę gdańską?
W drugiej części spotkania założycielskiego uczestniczki omówiły i przyjęły statut stowarzyszenia Klub Kobiet Uczelni Fahrenheita. Zebrano deklaracje członkiń i ustalono, że składka członkowska wynosić będzie 100 zł rocznie. Następnie panie wybrały Zarząd stowarzyszenia, Komisję Rewizyjną oraz Sąd Koleżeński.
Na mocy głosowań większością głosów prezeską Klubu Kobiet FarU została prof. dr hab. Ewa Łojkowska. – Byłam zaszczycona propozycją i niezwykle usatysfakcjonowana tak wielkim zaufaniem pań, które uczestniczyły w spotkaniu – powiedziała nowo wybrana prezeska Klubu Kobiet FarU w rozmowie z „Gazetą Uniwersytecką”. – Przyjęłam to jako duży kredyt zaufania. Już od dwudziestu lat przewodniczę Jury Programu L’Oreal dla Kobiet i Nauki i uważam tę funkcję za pewnego rodzaju misję. Podobnie czuję w przypadku Klubu Kobiet FarU. Przewodniczenie tej nowej organizacji to dla mnie wyzwanie. Mam nadzieję, że moja praca w Klubie Kobiet Uczelni Fahrenheita pozwoli na poznanie sytuacji kobiet pracujących w naszych uczelniach i ich integrację po to, aby ją wzmacniać. Jednocześnie liczę na dużą liczbę nowych kontaktów z ciekawymi i pięknymi osobowościami.
W skład Zarządu Klubu Kobiet Uczelni Fahrenheita weszły:
- prof. dr hab. Ewa Łojkowska jako przewodnicząca
- prof. dr hab. Joanna Janczewska (PG),
- prof. dr hab. Ewa Lechman (PG),
- prof. dr hab. Beata Możejko (UG),
- prof. dr hab. Małgorzata Myśliwiec (GUMed),
- dr hab. Aleksandra Gaworska-Krzemińska, prof. GUMed,
- dr hab. Dorota Pyć, prof. UG,
- dr hab. inż. Małgorzata Śmiałek-Telega, prof. PG,
- mgr Sylwia Dudkowska-Kafar (UG),
- mgr Ewa Kiszka (GUMed),
- mgr Magdalena Nieczuja-Goniszewska (UG).
Do Komisji Rewizyjnej wybrane zostały:
- prof. dr hab. Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska (GUMed),
- dr hab. Magdalena Nowak, prof. UG,
- dr hab. Julita Wasilczuk, prof. PG.
W skład Sądu Koleżeńskiego weszły:
- prof. dr hab. Maria Mendel (UG),
- prof. dr hab. inż. Magdalena Gajewska (PG),
- mgr Magdalena Warzocha (GUMed).
Zarząd Klubu Kobiet FarU ukonstytuował się na pierwszym posiedzeniu, które odbyło się 10 lipca 2023 roku. Wiceprezeskami zostały wówczas przedstawicielki trzech Uczelni Fahrenheita:
- prof. dr hab. Joanna Janczewska (PG),
- prof. dr hab. Beata Możejko (UG),
- prof. dr hab. Małgorzata Myśliwiec (GUMed).
Zapytaliśmy je jako reprezentantki trzech Uczelni Fahrenheita, co z ich punktu widzenia jest priorytetem, jeśli chodzi o działalność Klubu Kobiet FarU. Profesorka Beata Możejko powiedziała: – Dla mnie ważna jest wzajemna wymiana poglądów, pokoleniowa sztafeta, dzielenie się doświadczeniami. Wypracowanie systemu wsparcia i mentoringu na każdym szczeblu kariery akademickiej, zwłaszcza na poziomie habilitacji i starania o tytuł profesorski. Tu kobiety zwykle czują się mniej pewne, czy już i czy w ogóle z wnioskiem wystąpić.
Z wypowiedzią tą zgodziła się prof. Joanna Janczewska, której zdaniem jednym z głównych celów Klubu Kobiet Uczelni Fahrenheita jest integracja środowiska. – Z tego względu uważam, że na początku naszej działalności powinnyśmy się lepiej poznać i wymienić doświadczeniami. Stworzymy dzięki temu przestrzeń do wzajemnego wsparcia i współpracy. Debaty, które odbyły się w minionym roku akademickim podczas prezentowania na naszych uczelniach wystawy „Pionierki. Badaczki. Liderki. Kobiety gdańskiej nauki”, pokazały, że chociaż kobiet w środowisku akademickim jest coraz więcej, to wciąż jest jeszcze sporo do zrobienia w kontekście funkcjonowania zasad równości. Szczególnie ważne jest wsparcie młodych badaczek, by nie obawiały się podążać wybraną drogą samorealizacji.
W tym kontekście o młodych badaczkach myśli również prof. Małgorzata Myśliwiec, dla której priorytetem jest stworzenie warunków dla kobiet mających akademickie ambicje naukowe i którym trudno pogodzić karierę naukową z życiem rodzinnym: – Niezliczone badania wykazały, że kobiety są na równi z mężczyznami zdolne do odnoszenia sukcesów we wszystkich dziedzinach nauki. Niestety akademickie ambicje licznych kobiet rozbijają się o konieczność realizacji dwóch pełnych etatów – zawodowego oraz domowego. To połączenie jest często właśnie przyczyną rezygnacji z rozwoju naukowego.
Podczas pierwszego posiedzenia Zarządu na jego sekretarkę wybrano mgr Sylwię Dudkowską-Kafar, która będzie m.in. wspierała Zarząd w prawidłowym przepływie informacji pomiędzy członkiniami Klubu, a skarbniczką została prof. Małgorzata Śmiałek-Telega, która w przyszłości będzie dbała też o właściwą alokację zasobów finansowych Klubu. Przewodniczącą Komisji Rewizyjnej, która będzie sprawowała kontrolę nad działalnością stowarzyszenia, została prof. Wioletta Mędrzycka-Dąbrowska, a przewodniczącą Sądu Koleżeńskiego, którego zadaniem będzie m.in. rozpatrywanie ewentualnych spraw spornych pomiędzy członkiniami i spraw kompetencyjnych, została prof. Maria Mendel. W trakcie drugiego posiedzenia Zarządu Klubu Kobiet FarU, które odbyło się 25 września 2023 roku, omówiono program najbliższych działań oraz metody pracy Klubu pozwalające na aktywne działania wszystkich członkiń Klubu. Zdecydowano również, że 20 listopada 2023 roku o godz. 16.00 odbędzie się spotkanie dla wszystkich pań zainteresowanych członkostwem w Klubie Kobiet FarU. Miejscem spotkania będzie Aula Główna Politechniki Gdańskiej. Szczegóły spotkania zostaną podane niebawem.