Po trzech latach konsorcjum Europejskiego Uniwersytetu Nadmorskiego (European University of the Seas – SEA-EU) zakończyło realizację projektu reSEArch-EU („reinforcing SustainablE Actions, resilience, cooperation and harmonisation across and by the SEA-EU Alliance” ‒ „Wzmocnienie zrównoważonych działań, budowania odporności, współpracy i harmonizacji w ramach i za pomocą Sojuszu SEA-EU”). Projekt ten był dofinansowany z programu Horyzont 2020, a powstał w odpowiedzi na konkurs Komisji Europejskiej w ramach programu „Science with and for Society” ‒ „Nauka z udziałem i dla społeczeństwa”.
„Science with and for Society” (SwafS) to program, którego celem jest budowanie skutecznej współpracy między nauką a społeczeństwem, rekrutacja nowych talentów naukowych oraz łączenie doskonałości naukowej ze świadomością i odpowiedzialnością społeczną. Odpowiedzialne badania i innowacje mają umożliwiać wszystkim podmiotom społecznym współpracę w celu lepszego dostosowania procesu badań i jego wyników do wartości, potrzeb i oczekiwań społeczeństwa.
Działania podejmowane w projekcie reSEArch-EU miały na celu zwiększenie możliwości badawczych i innowacyjnych uczelni SEA-EU w takich obszarach, jak: budowanie odporności na kryzysy, zrównoważony rozwój, otwarta nauka, angażowanie interesariuszy instytucji szkolnictwa wyższego do uczestnictwa w badaniach i tworzeniu innowacji.
W ramach projektu reSEArch-EU realizowano różnorodne aktywności, wśród których najistotniejsze dotyczyły: 1) oceny potencjału innowacyjnego i badawczego uczelni SEA-EU, projektowania i wdrażania narzędzi wspierających wykorzystanie tego potencjału; 2) aktywizowania środowiska akademickiego w przedsięwzięcia wzmacniające dialog, transfer wiedzy i współpracę z otoczeniem społeczno-gospodarczym; 3) integrowania działań sojuszu w ramach Otwartej Nauki i Otwartych Danych Badawczych; 4) intensyfikacji działań w kierunku zielonej transformacji uczelni, zwłaszcza w zakresie badań naukowych oraz stworzenia wspólnej długofalowej agendy badawczej, mającej na celu dążenie do zrównoważonego rozwoju Europejskiego Uniwersytetu Nadmorskiego SEA-EU.
Wykonawcy projektu pracowali przy realizacji poszczególnych pakietów badawczych na rzecz:
- zwiększenia odporności i przeciwdziałania niestabilności badań oraz innowacji,
- podnoszenia jakości i stabilizacji ekosystemu innowacji,
- tworzenia rozwiązań dotyczących demokratyzacji wiedzy i otwartej nauki,
- opracowywania długofalowej agendy badawczej SEA-EU.
WZMACNIANIE ODPORNOŚCI UNIWERSYTETÓW NA KRYZYSY
Anti-Fragility Think Tank koncentrował się na ocenie kondycji uczelni SEA-EU po kryzysie spowodowanym przez pandemię COVID-19 oraz opracowaniu zasad postępowania na rzecz wzmacniania odporności uniwersytetów sojuszu. Członkowie zespołu opracowali mapę drogową cyfrowej transformacji badań i innowacji opartą na wcześniej przeprowadzonej diagnozie oraz przeprowadzili warsztat na temat pracy zdalnej i wyzwań związanych z wykorzystywaniem infrastruktury badawczej w warunkach pandemicznych. Na podstawie przypadku Europejskiej Agencji Badań Jądrowych i rozwiązań stosowanych na uczelniach SEA-EU zespół wypracował raport przeglądowy na temat technik zdalnej pracy naukowej.
Aby wesprzeć rozwój kompetencji miękkich naukowców, utworzono platformę internetową SEA-EU Academy (academy. sea-eu.org), na której znajdują się nagrania szkoleń online przeprowadzonych w ramach laboratorium Spin-off Competence Lab, podnoszących kwalifikacje badawcze, a także webinarów umożliwiających wymianę doświadczeń młodych naukowców (SEA-EU Talent) oraz krótkie prezentacje Ambasadorów Otwartej Nauki reSEArch-EU.
BADANIE ŚLADU WĘGLOWEGO DYDAKTYKI I PRACY LABORATORYJNEJ
Ważnym działaniem w zakresie zmniejszenia śladu węglowego i wdrażania ekologicznych praktyk w zakresie badań i innowacji było testowanie możliwości wykorzystania wirtualnego narzędzia GES 1point5 stosowanego w uczelniach i instytucjach naukowo-badawczych we Francji. W ramach zadania powstał abstrakt naukowy opisujący proces zielonej transformacji w uczelniach SEA-EU. Z kolei naukowcy z Uniwersytetu Gdańskiego zaproponowali oryginalne metody badania śladu węglowego dydaktyki i pracy laboratoryjnej.
EKOSYSTEM INNOWACJI
Dzięki zaangażowaniu interesariuszy środowiska akademickiego za pomocą narzędzia HEInnovate dokonano analizy kondycji uczelni partnerskich SEA-EU w zakresie przedsiębiorczości i innowacyjności. Poprzez ocenę potencjału patentowego utworzono bazę 872 rekordów ‒ Patent Landscape Tool, która była punktem wyjścia do stworzenia Patent Landscape Report, czyli Raportu krajobrazu patentowego obejmującego zarówno potencjał komercjalizacyjny, jak i mocne i słabe strony w rozwoju wspólnych technologii sojuszu. Wspierając Wirtualne Biuro Transferu Technologii SEA-EU, przeprowadzono serię warsztatów dotyczących wzajemnej wymiany doświadczeń na temat zarządzania ochroną praw własności intelektualnej i procesami patentowania badań naukowych. Po przeprowadzeniu warsztatów został opracowany raport dobrych praktyk.
Celem kolejnego zadania było zaprojektowanie platformy Sea-Innovate Hub (sih.sea-eu. ug.edu.pl) do współpracy między przedsiębiorstwami a instytucjami szkolnictwa wyższego, opartej na trzech filarach: dzieleniu się dobrymi praktykami, bazie usług oraz wykorzystaniu narzędzia Marketplace Tool. Narzędzie to zostało stworzone w celu połączenia uniwersytetów sojuszu z otoczeniem biznesowym poprzez stworzenie wirtualnej przestrzeni do wymiany wiedzy, rozwoju nowych partnerstw, a także promowania innowacyjnego potencjału SEA-EU.
W celu rozwoju kompetencji komercjalizacyjnych i przedsiębiorczych u naukowców sojuszu przeprowadzono serię webinarów z ekspertami ‒ Spin-off Competence Lab. Wśród tematów przewodnich znajdowały się: Lean StartUp ‒ metodologia Canvas, finansowanie dotacyjne i kapitałowe oraz projektowanie spekulacyjne.
DEMOKRATYZACJA WIEDZY
W tym zadaniu w pierwszej kolejności partnerzy sojuszu skupili się na mapowaniu i analizie podejść i strategii angażowania różnych grup interesariuszy w działania uniwersytetów SEA-EU. W kolejnym etapie prac zostały opracowane i przetestowane różne modele działań pilotażowych mających na celu usprawnienie współpracy, współprojektowania i współdostarczania wiedzy.
Aby przetestować nową koncepcję ‒ Science Shop – Marina Innowacji UG, w pierwszej kolejności przeprowadzono badanie ankietowe wśród 380 pomorskich NGO w celu określenia potencjału współpracy. W konsekwencji UG zrealizował pilotażowe projekty z wybranymi pomorskimi NGO. Marina Innowacji UG została włączona na stałe w zakres działalności Centrum Zrównoważonego Rozwoju UG w ramach programu „Współpraca z otoczeniem społecznym” [artykuł o Marinie Innowacji UG – zob. s. 28–31 – red.].
W ramach podnoszenia świadomości o Science Shop przeprowadzono pięć webinarów pt. „Community Driven Participatory Research and Education” („Badania i edukacja partycypacyjna kierowane przez społeczność”) z udziałem naukowców z innych uczelni w Europie.
Z kolei spotkanie Kiel Marketplace, zorganizowane w formule networkingu, umożliwiło naukowcom nawiązanie kontaktów eksperckich z firmami i naukowcami z Niemiec.
Naukowcy z uczelni partnerskich zostali też dwukrotnie zaproszeni na tzw. Transformation Lab (do Kilonii oraz do Brestu). Głównym celem tych wyjazdów było zapoznanie się z dobrymi praktykami dotyczącymi relacji między tamtejszym uniwersytetem a lokalnymi organizacjami pozarządowymi z branży morskiej, organizacjami ochrony środowiska oraz firmami współpracującymi z uczelnią.
W ramach omawianego pakietu roboczego odbył się również konkurs Citizen Science, czyli Obywatelski Konkurs Naukowy. W konkursie, mającym na celu wykorzystanie wiedzy (eksperckiej) obywateli w rozwiązywaniu problemów naukowych, wzięły udział trzy grupy: młodzież, seniorzy i naukowcy.
Zwieńczeniem prac w ramach projektów pilotażowych prowadzonych we współpracy ze społeczeństwem było przygotowanie Przewodnika dobrych praktyk zaangażowania interesariuszy.
WSPIERANIE OTWARTEJ NAUKI
Na początku pracy przy tym pakiecie przeprowadzono ankietę, która miała na celu przegląd i omówienie obecnie obowiązujących procedur, metodologii i zasobów związanych z praktykami zarządzania otwartymi danymi na uczelniach SEA-EU. W konsekwencji przeprowadzenia przeglądu dotychczasowych działań powstał Program Ambasadorów Otwartej Nauki, który zakładał powołanie i przeszkolenie kadry Ambasadorów Otwartej Nauki oraz Oficerów Otwartych Danych Badawczych w każdym kampusie SEA-EU. Podczas dwóch edycji Staff Week wypracowali oni wspólną Politykę Otwartej Nauki i Otwartych Danych Badawczych dla SEA-EU.
W kolejnym kroku rozpoczęto prace nad wypracowaniem wspólnego Systemu Otwartych Danych Badawczych oraz zestawu narzędzi online obejmujących wytyczne dotyczące wdrażania polityki otwartych danych badawczych.
Ambasadorzy Otwartej Nauki organizowali w trakcie projektu wydarzenia aktywizujące na rzecz Otwartej Nauki, np. Open Science Info Session, Research Info Day, czy też Escape Room ‘Open Access’. Uczelnie brały również udział w European Researchers’ Night, a także organizowały spotkania z naukowcami z udziałem publiczności, np. w formule kawiarenek naukowych.
Ważnym aspektem tego pakietu był również rozwój inicjatyw szkoleniowych z zakresu otwartych danych badawczych i promowania korzyści płynących z otwartej nauki.
DŁUGOFALOWA AGENDA BADAWCZA SEA-EU
Prace prowadzone w ramach tego pakietu doprowadziły do zmapowania obszarów doskonałości w SEA-EU. Zestawiono tu dane dotyczące doktorskich prac dyplomowych, konferencji i projektów unijnych realizowanych w uczelniach czy dane bibliometryczne. Stały się one podstawą do stworzenia publikacji podsumowującej wspólną wizję SEA-EU dotyczącą głównych wyzwań społecznych, w których badania naukowe i innowacje mogłyby odegrać główną rolę.
Zwieńczeniem prac w ramach projektu reSEArch-EU było wspólne wypracowanie przez zespół Task Force, złożony z doświadczonych i wysokich rangą naukowców, długofalowej agendy badawczej konsorcjum SEA-EU opartej na trzech filarach:
- SEA-EU jako punkt odniesienia dla innych jednostek w Europie i poza nią dzięki doskonałości w nauczaniu i badaniach,
- SEA-EU jako przestrzeń publiczna dla ponadnarodowej współpracy między uniwersytetami, ośrodkami szkolenia zawodowego i przedsiębiorstwami,
- rozwój kariery naukowej młodych naukowców,
a także ukierunkowanej na kluczowe zagadnienia, takie jak: dopasowanie zasobów badawczych do wyzwań społecznych ujętych w Celach Zrównoważonego Rozwoju ONZ oraz obecność uczelni aliansu w programach krajowych i regionalnych w ramach inteligentnych specjalizacji.
***
Funkcję kierownika projektu reSEArch-EU z ramienia UG od 1 stycznia 2021 pełnił prorektor ds. współpracy z otoczeniem społeczno-gospodarczym, prof. dr hab. Krzysztof Bielawski, natomiast od września 2022 do 31 grudnia 2023 pełniła ją prorektor ds. współpracy i rozwoju, dr hab. Sylwia Mrozowska, prof. UG. Funkcję kierownika technicznego projektu pełniła Justyna Sikorska. W działaniach realizowanych w ramach projektu brało udział ponad 40 pracowników UG. Większość działań kierowana była do społeczności akademickiej całego sojuszu i interesariuszy zewnętrznych.
Więcej o projekcie:
researcheu.sea-eu.org
Justyna Sikorska
