W piątek, 13 października 2023 roku, w Teatrze Miniatura w Gdańsku odbyła się pierwsza edycja PSTRO – Przeglądu Studenckich Teatralnych Realizacji Offowych. Celem inicjatywy było wsparcie środowiska amatorskich teatrów studenckich oraz stworzenie przestrzeni do prezentacji i konfrontacji różnych przejawów studenckich aktywności teatralnych.
Łącznie na trzech scenach zaprezentowano siedem spektakli. Wśród nich znalazły się projekty reżyserowane przez profesjonalnych teatralnych twórców, takie jak Piosenki z Kabaretu Starszych Panów w reż. Grzegorza Wolfa czy Szymborska: kolaż w reż. Piotra Biedronia. Było też dużo autorskich spektakli, do których scenariusze napisali i które wyreżyserowali sami studenci, w tym Kapłanka według scenariusza i w reżyserii Aleksandry Knitter, studentki zarządzania instytucjami artystycznymi, Wschód księżyca – spektakl stworzony w ramach dyplomu przez studentki wiedzy o teatrze: Martę Kurzacz i Karolinę Wesołowską – czy Chłód na podstawie scenariusza Julii Szczepańskiej, studentki rosjoznawstwa i przewodniczącej sekcji teatralnej Międzywydziałowego Koła Naukowego Studentów i Doktorantów „Lustro”. Widzowie mieli także okazję zobaczyć projekt zrealizowany w ramach zajęć artystycznych „Teatr w praktyce”, prowadzonych przez Tomasza Kaczorowskiego na kierunku zarządzanie instytucjami artystycznymi – była to inscenizacja nagradzanego dramatu Śmierć pracownika Michała Kmiecika w reż. Oliwii Kurlej. W obszar teatru tańca zabrał widzów ITER Zuzanny Kopeć, studentki zarządzania i komunikacji w sztukach scenicznych.
Oprócz spektakli w przestrzeni foyer Teatru Miniatura można było podziwiać wystawę prac plastycznych stworzoną przez czterech studentów Uniwersytetu Gdańskiego – Zuzannę Cichecką, Weronikę Janowską-Bura, Katarzynę Jezierską i Elio Słomińskiego.
Dzień przed Przeglądem, 12 października, odbyły się warsztaty dla występujących. Prowadzili je aktorzy Teatru Miniatura: Krystian Wieczyński (teatr fizyczny) i Wiola Karpowicz (psychologia postaci). Zajęcia były nie tylko okazją do podniesienia umiejętności wykonawczych, lecz również płaszczyzną integracji pomiędzy uczestnikami.
Przegląd zakończył się rozmową i omówieniem przeprowadzonym na Dużej Scenie przez dyrektora Teatru Miniatura Michała Derlatkę oraz profesor z Uniwersytetu Gdańskiego – Małgorzatę Jarmułowicz. Wyjaśnili oni, że PSTRO powstało jako rodzaj eksperymentu. Sensem Przeglądu jest wyjście poza akademickie przestrzenie teatru studenckiego i próba konfrontacji z widzem. Festiwalowy tryb narzucał szybkie tempo przygotowań i zaadaptowania się w nowej przestrzeni. Był to swego rodzaju chrzest bojowy dla twórców i ich dzieł. Przedstawiona twórczość była bardzo różnorodna, ponieważ PSTRO nie narzucało formy ani tematyki. Mimowolnie zdarzało się tak, że sztuki wchodziły ze sobą w dialog, dopełniały się wzajemnie. Widz nieświadomie szukał w nich podobieństw, ciągów, skojarzeń czy analogii. W ten sposób prof. Jarmułowicz odnalazła Wschód Księżyca jako optymistyczną alternatywę dla Paperweights.
Końcowa rozmowa była próbą uporządkowania tego, co „pstre”. Zaprezentowany przejaw różnorodności, wolności i dowolności odpowiada na pytanie o to, co znajduje się w głowach młodych ludzi, którzy chcą uczynić teatr swoim językiem. Powracającym tematem były przymiarki tożsamościowe, odnajdywanie siebie w różnych rolach i wyzwaniach, odszukiwanie tego, kim jestem, jak postrzegają mnie inni i jak wpasować się w świat.
Warto nadmienić, że podczas Przeglądu twórcy mogli zbadać, jak przestrzeń wpływa na odbiór, ponieważ niektóre spektakle były prezentowane już wcześniej, w innych miejscach. Dużym atutem festiwalu było rozłożenie przedstawień na różne sceny, dopasowane do nich pod względem klimatu danej sztuki.
Podczas omówienia głos zabrała również Marzena Nieczuja-Urbańska, aktorka Teatru Wybrzeże, która po obejrzeniu wszystkich siedmiu prezentowanych dzieł utwierdziła się w przekonaniu, że teatr jest ważny i piękny, ponieważ odbija ludzkie problemy.
Z przesłaniem do uczestników Przeglądu zwrócili się także prorektorzy Uniwersytetu Gdańskiego – prof. Anna Jurkowska-Zeidler i prof. Arnold Kłonczyński oraz dyrektor Departamentu Kultury Urzędu Marszałkowskiego Województwa Pomorskiego – Władysław Zawistowski. Ten ostatni niestety nie mógł przybyć osobiście, jednak w krótkim liście podkreślił wagę teatru studenckiego, zarysowując jego historyczny kontekst i ponadczasowy wymiar. Wspomniał o pomorskich tradycjach w tej dziedzinie – kultowym Amatorskim Teatrze Studenckim BIM-BOM ze Zbigniewem Cybulskim i Bogumiłem Kobielą czy Cyrku Rodziny Afanasjeff. Podkreślił, że scena teatralna była i jest miejscem mającym zaskakiwać, wprawiać w zadumę, skłaniać do refleksji i szokować. Właśnie taką rolę odegrał Przegląd Studenckich Teatralnych Realizacji Offowych, którego różnorodne i wielobarwne prezentacje nikogo nie pozostawiły obojętnym.
Przegląd został zorganizowany przez Uniwersytet Gdański, Akademickie Centrum Kultury UG „Alternator”, Fundację Between. Pomiędzy, Centrum Teatralne UG im. prof. Jana Ciechowicza oraz Teatr Miniatura. Wydarzenie zostało objęte honorowym patronatem Rektora Uniwersytetu Gdańskiego i patronatem programu Edukacja do Kultury. Gdańsk oraz dofinansowane ze środków Marszałka Województwa Pomorskiego.
Weronika Janicka i Zespół ACK