Hindukusz to rozciągający się na długości 800 km łańcuch górski leżący na terenie Afganistanu oraz Pakistanu. Od wschodu graniczy on z Himalajami, wyżyną Pamiru i górami Karakorum, a na zachodzie z górami Safed Koh.
Zaliczany do gór wysokich Hindukusz należy do jednych z najpóźniej odkrytych przez alpinistów pasm górskich. Jego najwyższy szczyt Tiricz Mir (7708 m n.p.m.) zdobyty został po raz pierwszy dopiero w 1950 roku. Dziesięć lat później w góry Hindukuszu wyruszyła pierwsza polska wyprawa. Zapoczątkowało to kolejne wyjazdy, najpierw o charakterze badawczym, a następnie – sportowym.
Masyw ten był bardzo często wybierany jako cel ekspedycji górskich organizowanych przez Polaków w okresie PRL-u, ze względu na ówczesną sytuację polityczną i ekonomiczną. Możliwość dotarcia do Hindukuszu drogą lądową poprzez terytoriom Związku Socjalistycznych Republik Radzieckich sprawiała bowiem, że podróż była stosunkowo łatwa i tania. Z kolei dzięki temu, że region ten pozostawał cały czas słabo zbadany, celem wypraw organizowanych w latach 60. i 70. była nie tylko działalność alpinistyczna, ale również eksploracyjna i kartograficzna.
W odkrywanie terenów Hindukuszu zaangażowali się także młodzi badacze z Trójmiasta zrzeszeni w Akademickim Klubie Alpinistycznym Gdańska (AKA). Rozpoczął on funkcjonowanie w grudniu 1966 roku. Celem klubu było propagowanie sportu wysokogórskiego wśród studentów oraz organizowanie szkoleń teoretycznych i praktycznych. Po kilku latach swojej aktywności klub zrzeszał już prawie sto osób i miał na swoim koncie organizację m.in. wyjazdów w Tatry, Alpy czy góry Kaukazu.
W setną rocznicę założenia Towarzystwa Tatrzańskiego – w roku 1973, z inicjatywy klubu rozpoczęto organizowanie akademickiej wyprawy eksploracyjnej do Hindukuszu. Celem ekspedycji było zdobycie szczytu Noszak (7492 m n.p.m.). W wyjeździe miał wziąć udział także ówczesny student Wydziału Ekonomiki Produkcji Uniwersytetu Gdańskiego – Michał Kochańczyk – obecnie znany i ceniony alpinista i taternik. Planowanej na lato 1973 roku wyprawy nie udało się jednak zrealizować, bowiem sytuacja polityczno-społeczna w Afganistanie stała się w tym czasie bardzo napięta1. Ostatecznie studenci udali się w inny łańcuch górski Azji – Pamir, zdobywając jego drugi co do wielkości szczyt – Szczyt Awicenny, zwany także Pikiem Lenina.
Anna Siekierska
Archiwum UG Szkoła Doktorska Nauk Humanistycznych i Społecznych UG
1 W lipcu 1973 roku doszło do obalenia króla Muhammada Zahira Chana przez młodych oficerów i działaczy frakcji Parczam Ludowo-Demokratycznej Partii Afganistanu
Źródła:
Archiwum Uniwersytetu Gdańskiego, Materiały z Gdańskiej Akademickiej Wyprawy „Hindukusz 73”, bez sygnatury.
Publikacje:
J. Fedriko, Afganistan w polskich badaniach naukowych. Zarys chronologii i problematyki, „Krakowskie Studia Międzynarodowe” 2007, nr 1, s. 211–236. Hindukusz, Internetowa Encyklopedia PWN; https://encyklopedia.pwn.pl/haslo/Hindukusz;3911772.html [dostęp: 2022.04.19]
J. Kurczab, Historia polskiego wspinania – Hindukusz cz. I, https://wspinanie.pl/2009/09/historia-polskiego-wspinania-hindukusz-cz-i/, [dostęp:2022.04.19]
A. Marek, Pasmo Hindukusz jako cel eksploracji polskiej w latach 1960–1983, „Słupskie Prace Geograficzne” 2013, nr 10, s. 89–107.