250 prelegentów z Polski i zagranicy, 54 naukowe sesje tematyczne, 2 sesje plenarne z udziałem wybitnych keynote speakerów, profesorów Grahama Murdocka i Görana Bolina, debata nad przyszłością dyscypliny nauki o komunikacji społecznej i mediach, prezentacja badań na temat demokracji i wolności mediów, Walny Zjazd Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej i wybór władz na kolejną kadencję, spotkania w sekcjach badawczych PTKS, dyskusje oraz wydarzenia towarzyszące – to najważniejsze punkty VI Kongresu Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej.
VI Kongres Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej po raz pierwszy odbył się w Gdańsku, a hasło tegorocznego spotkania to „Media i społeczeństwo w erze platform, algorytmów i danych”. Współorganizatorami Kongresu byli: Instytut Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Gdańskiego oraz Europejskie Centrum Solidarności. Niezwykle aktualny, ważny temat Kongresu, jak i miejsce, gdzie się on odbywał, zdeterminowały prezentowane obszary badawcze oraz otwartą atmosferę wspólnych spotkań i dyskusji.
W pierwszym dniu Kongresu, 22 września 2022 roku, obrady toczące się w Europejskim Centrum Solidarności obfitowały w wydarzenia. W czasie uroczystego otwarcia gości powitali: dyrektor ECS, Basil Kerski, rektor Uniwersytetu Gdańskiego, prof. Piotr Stepnowski, wiceprezydent Miasta Gdańska, Piotr Borawski, prezeska Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej, prof. Iwona Hofman oraz dziekan Wydziału Nauk Społecznych UG, prof. Michał Harciarek. Wręczono także honorowe członkostwo trzem wybitnym postaciom ze świata nauki i obszaru działań społecznych: dr Hannie Machińskiej, zastępczyni Rzecznika Praw Obywatelskich, prof. Teresie Sasińskiej-Klas, założycielce i dyrektorce Międzynarodowej Szkoły Dziennikarstwa Uniwersytetu Jagiellońskiego oraz Instytutu Dziennikarstwa, Mediów i Komunikacji Społecznej UJ, a także prof. Januszowi Adamowskiemu, dziekanowi Wydziału Dziennikarstwa, Informacji i Bibliologii Uniwersytetu Warszawskiego. Laudacje wygłosili kolejno: ks. prof. Michał Drożdż z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, prof. Małgorzata Adamik-Szysiak z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie i prof. Agnieszka Hess z Uniwersytetu Jagiellońskiego.
Uroczyste otwarcie Kongresu było także okazją do uczczenia jubileuszu 40-lecia pracy zawodowej prof. Bogusławy Dobek-Ostrowskiej, wybitnej naukowczyni, politolożki, związanej zawodowo z Uniwersytetem Wrocławskim, współzałożycielki i pierwszej prezeski Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Gratulacje wygłosiła prof. Iwona Hofman, a współpracownicy i wychowankowie prof. Bogusławy Dobek-Ostrowskiej zadedykowali jej trzydziesty numer czasopisma naukowego „Central European Journal of Communication”, pod redakcją prof. Michała Głowackiego. Warto dodać, że również to znaczące czasopismo PTKS obchodziło jubileusz 15-lecia działalności.
W tym dniu nie zabrakło tak ważnych akcentów, jak wręczenie nagród w konkursach związanych z dyscypliną nauki o komunikacji społecznej i mediach. Nagrodę w konkursie PTKS na najlepszą pracę doktorską za rok 2020 odebrała dr Kinga Adamczewska z Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu, która napisała doktorat pod opieką prof. Agnieszki Stępińskiej. W edycji konkursu za rok 2021 nagrodę odebrała dr Katarzyna Pagacz z Uniwersytetu Jagiellońskiego, która napisała pracę pod opieką prof. Agnieszki Hess. Nagrodę im. Karola Jakubowicza, ustanowioną przez prof. Małgorzatę Semil-Jakubowicz i przyznawaną za wybitne prace naukowe, otrzymała prof. Urszula Doliwa z Uniwersytetu Warmińsko-Mazurskiego w Olsztynie za monografię The Pirate Waves. Polish Private Radio Broadcasting in the Period of Transformation 1989–1995.
Wręczono także nagrody przyznane w Ogólnopolskim Konkursie Instytutu Mediów, Dziennikarstwa i Komunikacji Społecznej Uniwersytetu Gdańskiego, Medi@stery, na najlepsze prace magisterskie z zakresu wiedzy o mediach. Pierwszą nagrodę za pracę Marketing LGBT+: charakterystyka, potencjał wykorzystania, przykłady otrzymała Karolina Wojtal z Uniwersytetu Warszawskiego (praca napisana pod kierunkiem prof. Anny Jupowicz-Ginalskiej). Drugie i trzecie miejsce zajęli kolejno: Magdalena Żochowska z Uniwersytetu Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie (praca pt. #bookstagram: książka i czytanie w mediach społecznościowych napisana pod kierunkiem prof. Iwony Hofman) oraz Michał Skrzyński z Uniwersytetu Śląskiego w Katowicach (praca pt. Komiks w ujęciu teorii użytkowania i korzyści. Badania użytkowników komiksów napisana pod kierunkiem prof. Marka Mazura).
Dwa ważne punkty w czasie pierwszego dnia Kongresu to sesje plenarne z udziałem wybitnych komunikologów i medioznawców, którzy wystąpili w roli keynote speakerów. Pierwsza sesja odbyła się z udziałem prof. Grahama Murdocka z Uniwersytetu w Loughborough (Wielka Brytania), który wygłosił wykład „Hidden Abodes: Digital Lives and Distant Others”, natomiast druga – z udziałem prof. Görana Bolina z Uniwersytetu Södertörn w Sztokholmie (Szwecja), który wystąpił z prelekcją „Data Value: Dynamics of Value Generation in Data Capitalism”. Oba wystąpienia, wpisujące się w tematykę Kongresu, były okazją do dyskusji, którą poprowadzili kolejno: prof. Michał Głowacki i prof. Ewa Teter.
Pierwszy dzień obrad zwieńczyła uroczysta kolacja wydana przez prezydentkę Miasta Gdańska, panią Aleksandrę Dulkiewicz, w Dworze Artusa – wyjątkowym historycznym miejscu na mapie Gdańska.
W kolejnych dwóch dniach, 23–24 września 2022 roku, obrady Kongresu odbywały się na Wydziale Nauk Społecznych Uniwersytetu Gdańskiego. W 54 sekcjach tematycznych swoje wystąpienia wygłosiło ponad 250 gości z ośrodków naukowo-badawczych z Polski i zagranicy, a także praktycy, zajmujący się obszarem mediów, public relations i szeroko rozumianą komunikacją społeczną. Niezwykle interesująca była otwarta sesja „Media Freedom and Democracy in the Age of Platforms and Data”, która odbyła się drugiego dnia obrad z udziałem międzynarodowego grona naukowców i ekspertów. Sesję poprowadził prof. Göran Bolin, a wystąpienia zaprezentowały: prof. Ilva Skulte, która mówiła o wolności prasy w postsocjalistycznej Litwie, i dr Halliki Harro-Loit z Uniwersytetu w Tartu, która wygłosiła prelekcję na temat wolności słowa w Estonii. Prezentację The Protection of „Justice” in Hungarian Law przedstawił dr Gabor Polyak, członek Mertek Media Monitor, organizacji działającej na rzecz wzmocnienia wolności mediów. Polskimi przedstawicielami w tej otwartej sesji byli dr Łukasz Szurmiński, dr Jacek Mikucki oraz dr hab. Katarzyna Gajlewicz-Korab z Uniwersytetu Warszawskiego, którzy zaprezentowali wystąpienie „The Critical Junctures of Media Freedom in Poland”. Sesję zamknęło wystąpienie prof. Michała Głowackiego (Uniwersytet Warszawski) oraz prof. Agnieszki Stępińskiej (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu) „Researching Media Freedom and Democracy: The Case of Central European Journal of Communication”.
Ważnym spotkaniem z punktu widzenia dyscypliny nauki o komunikacji społecznej i mediach były obrady okrągłego stołu: „Pozycjonowanie dyscypliny w nauce w Polsce”, z udziałem prof. Urszuli Doliwy (UWM), ks. prof. Michała Drożdża (UPJPII), prof. Sławomira Gawrońskiego (Wyższa Szkoła Informatyki i Zarzadzania w Rzeszowie) oraz prof. Jadwigi Woźniak-Kasperek (UW), które poprowadziła prof. Iwona Hofman. Rozmawiano o problemach i wyzwaniach, ale optymistyczną, wspólną konkluzją było stwierdzenie, że nauki o komunikacji społecznej i mediach jako młoda i jednocześnie niezwykle dynamicznie rozwijająca się dyscyplina mogą stać się jednym z najważniejszych filarów polskiej nauki. Zainicjowano także propozycję przekazania postulatów dotyczących pozycjonowania dyscypliny w obszarze stabilizacji punktacji czasopism w dyscyplinach oraz zwiększenia udziału monografii w wypełnianiu slotów publikacyjnych, które zostaną przekazane prof. Błażejowi Skoczniowi, przewodniczącemu Komisji Ewaluacji Nauki przy Ministerstwie Edukacji i Nauki.
Tradycyjnie odbyły się spotkania sekcji badawczych PTKS, ale najważniejszym wydarzeniem dla członków PTKS był VI Walny Zjazd Wyborczy Polskiego Towarzystwa Komunikacji Społecznej. Członkowie PTKS poparli w głosowaniach sprawozdania: z działalności Zarządu, przedstawione przez prof. Iwonę Hofman, prezeskę PTKS w kadencji 2019–2022, oraz z działalności Komisji Rewizyjnej, przedstawione przez przewodniczącego Komisji minionej kadencji, dr. Bartłomieja Łódzkiego (Uniwersytet Wrocławski). Wybrano także władze PTKS na kadencję 2022–2025. Na przewodniczącą Zarządu PTKS została wybrana prof. Iwona Hofman (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), która po raz kolejny została obdarzona zaufaniem środowiska naukowego. W skład Zarządu weszli: prof. Małgorzata Adamik-Szysiak (Uniwersytet Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie), ks. prof. Michał Drożdż (Uniwersytet Papieski Jana Pawła II w Krakowie), prof. Agnieszka Hess (Uniwersytet Jagielloński), prof. Mariusz Kolczyński (Uniwersytet Śląski w Katowicach), prof. Małgorzata Łosiewicz (Uniwersytet Gdański), prof. Szymon Ossowski (Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu).
W skład Komisji Rewizyjnej weszli: prof. Olga Dąbrowska-Cendrowska (Uniwersytet Jana Kochanowskiego w Kielcach), dr Bartłomiej Łódzki (Uniwersytet Wrocławski), prof. Maria Łoszewska-Ołowska (Uniwersytet Warszawski), prof. Agnieszka Walecka-Rynduch (Uniwersytet Pedagogiczny im. KEN w Krakowie) oraz prof. Mirosława Wielkopolska-Szymura (Uniwersytet Śląski w Katowicach).
Miłym akcentem VI Kongresu PTKS były wydarzenia towarzyszące. Goście mogli wysłuchać koncertu Studia Wokalnego Uniwersytetu Gdańskiego oraz obejrzeć wystawę, prezentowaną w holu Wydziału Nauk Społecznych UG: „PhotoMedia’22”. Na wystawie zostały zaprezentowane prace fotograficzne studentów studiów magisterskich kierunku dziennikarstwo i komunikacja społeczna Uniwersytetu Gdańskiego, specjalności fotograficznej, zrealizowane w ramach zajęć warsztatowych oraz seminarium dyplomowanego. Nie zabrakło wspólnego zwiedzania kampusu UG, Muzeum II Wojny Światowej, Teatru Szekspirowskiego oraz Starego Miasta w Gdańsku.
Cykliczne Kongresy są czasem spotkań naukowców, ekspertów oraz praktyków z obszaru medioznawstwa i komunikacji społecznej. Mają na celu integrację środowiska badaczy i praktyków komunikowania, podniesienie rangi i poziomu prowadzonych badań oraz uporządkowanie obszaru studiów nad komunikowaniem i mediami w Polsce. VI Kongres PTKS był wydarzeniem wyjątkowym pod względem liczby uczestników, sesji naukowych i wydarzeń towarzyszących. Ale było to także jedno z pierwszych tak szerokich spotkań środowiska komunikologów i medioznawców po lockdownie czasu pandemii. Gdańsk – miasto wolności i międzyludzkiej solidarności oraz temat przewodni Kongresu dotyczący zmian w komunikacji i mediach w erze „czwartej rewolucji przemysłowej” okazały się magnesem przyciągającym liczne grono naukowców i praktyków.
Kolejny, VII Kongres PTKS zaplanowano za trzy lata w Katowicach.
dr Beata Czechowska-Derkacz
rzeczniczka VI kongresu PTKS Uniwersytet Gdański